ΑΠ 1249/2019. Αδικοπραξία 914ΑΚ και αξίωση αποζημίωσης. Προϋποθέσεις. Ευθύνη ΤΟΕΒ για συντήρηση αγωγού άρδευσης.

Aριθμός 1249/2019
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ TOY ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α2' Πολιτικό Τμήμα

ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Ιωσήφ Τσαλαγανίδη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Αβροκόμη Θούα - Εισηγήτρια, Γεώργιο Αποστολάκη, Θεόδωρο Κανελλόπουλο και Κυριάκο Οικο­νόμου, Αρεοπαγίτες.

ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 13 Μαΐου 2019, με την παρουσία και της γραμματέως Θεοδώρας Παπαδημητρίου, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:

Του αναιρεσείοντος:ΤΟΕΒ  …  Εκπροσω­πήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Ανδρέα Βρόντο, με δήλωση του άρθρου 242 παρ.2 του Κ.Πολ.Δ.

Των αναιρεσιβλήτων: 1) …………., 2)... Εκπροσωπήθη­καν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους …………, με δήλωση του άρθρου 242 παρ.2 του Κ.Πολ.Δ.

Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από ……… αγωγή των ήδη αναιρεσιβλήτων, που κατατέθηκε στο Ειρηνοδικείο ………. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: ……….. του ίδιου Δικαστηρίου και ………. του Μονομελούς Πρωτοδικείου ………. Την αναί­ρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί ο αναιρεσείων με την από ……….. αίτησή του.

Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω.

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Κατά τη διάταξη του άρθρου 914 του ΑΚ, όποιος ζημιώσει άλλον παράνομα και υπαίτια, έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει. Από τη διάταξη αυτή, συνδυαζόμενη με εκείνες των άρθρων 297, 298, και 330 του ίδιου Κώδικα, προκύπτει ότι προϋποθέσεις της υποχρέωσης προς αποζημίωση, είναι: 1) ζημιογόνος συμπεριφορά (πράξη ή παράλειψη), 2) παράνομος χαρακτήρας της πράξης ή παράλειψης, 3) υπαιτιότητα, 4) ζημία και 5) πρόσφορος αιτιώδης σύνδεσμος, μεταξύ ζημιογόνου συμπεριφοράς (νόμιμου λόγου ευθύνης) και αποτελέσματος (ζημίας). Στην έννοια της υπαιτιότητας περιλαμβάνεται ο δόλος και η αμέλεια (υπό διάφορες μορφές της). Για την κατάφαση της παρανομίας δεν απαιτείται παράβαση συγκεκριμένου κανόνα δικαίου, αλλά αρκεί η αντίθεση της συμπεριφοράς στο γενικότερο πνεύμα του δικαίου ή στις επιταγές της έννομης τάξης. Έτσι, παρανομία συνιστά και η παράβαση της γενικής υποχρέωσης πρόνοιας και ασφάλειας στο πλαίσιο της συναλλακτικής και γενικότερα της κοινωνικής δραστηριότητας των ατόμων, δηλαδή η παράβαση της, κοινωνικώς επιβεβλημένης και, εκ της θεμελιώδους δικανικής αρχής της συνεπούς συμπεριφοράς, απορρέουσας, υποχρέωσης λήψης ορισμένων μέτρων επιμέλειας για την αποφυγή πρόκλησης ζημίας σε έννομα αγαθά τρίτων προσώπων(ΑΠ1177/2018). Σ' αυτή την περίπτωση η ίδια αμελής αντισυναλλακτική συμπεριφορά συγκεκριμένου προσώπου θεμελιώνει συγχρόνως και υπαιτιότητα αυτού σε βαθμό αμέλειας ως αναγκαία υποκειμενική προϋπόθεση της αδικοπρακτικής ευθύνης, η οποία, στο χώρο του αστικού δικαίου, κρίνεται με το ίδιο αντικειμενικό μέτρο - κριτήριο, των δυνατοτήτων του μέσου συνετού και ευσυνείδητου προσώπου (ΑΠ1979/2017, 1451/2014).

           Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 560 αριθμ.1, ΚΠολΔ ταυτόσημη με αυτή του άρθρου 559αριθμ.1 ΚΠολΔ, αναίρεση επιτρέπεται, αν παραβιάστηκε κανόνας του ουσιαστικού δικαίου, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών. Ο κανόνας δικαίου παραβιάζεται, αν δεν εφαρμοστεί, ενώ συνέτρεχαν οι πραγματικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή του, ή αν εφαρμοστεί, ενώ δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις αυτές, καθώς και αν εφαρμοστεί εσφαλμένα, η δε παραβίαση εκδηλώνεται, είτε με ψευδή ερμηνεία, είτε με κακή εφαρμογή, δηλαδή με εσφαλμένη υπαγωγή (Ολ.ΑΠ10/2011,7/2006). Στην περίπτωση που το δικαστήριο έκρινε κατ' ουσία την υπόθεση, η παράβαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου κρίνεται με βάση τα πραγματικά περιστατικά που ανελέγκτως δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν το δικαστήριο της ουσίας και της υπαγωγής αυτών στο νόμο και ιδρύεται ο λόγος αυτός αναίρεσης, αν οι πραγματικές παραδοχές της απόφασης καθιστούν προφανή την παράβαση(ΑΠ24/2015). Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 559αριθ.6 ταυτόσημη με αυτή του άρθρου 559αριθμ.19 ΚΠολΔ, αναίρεση επιτρέπεται αν η απόφαση δεν έχει νόμιμη βάση και ιδίως αν δεν έχει καθόλου αιτιολογίες, ή έχει αιτιολογίες αντιφατικές ή ανεπαρκείς σε ζητήματα που ασκούν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Από τη διάταξη αυτή, που αποτελεί κύρωση της παράβασης τοτ άρθρου 93 παρ.3 του Συντάγματος, προκύπτει ότι ο προβλεπόμενος από αυτή λόγος αναίρεσης ιδρύεται όταν στην ελάσσονα πρόταση του νομικού συλλογισμού δεν εκτίθενται καθόλου πραγματικά περιστατικά (έλλειψη αιτιολογίας), ή όταν τα εκτιθέμενα δεν καλύπτουν όλα τα στοιχεία που απαιτούνται βάσει του πραγματικού του εφαρμοστέου κανόνα δικαίου για την επέλευση της έννομης συνέπειας που απαγγέλθηκε ή την άρνησή του (ανεπαρκής αιτιολογία), ή όταν αντιφάσκουν μεταξύ τους (αντιφατική αιτιολογία). Ειδικότερα, αντιφατικές αιτιολογίες έχει η απόφαση, όταν αλληλοαναιρούνται, αποδυναμώνοντας έτσι την κρίση της απόφασης για την υπαγωγή ή μη της ατομικής περίπτωσης στο πραγματικό συγκεκριμένου κανόνα ουσιαστικού δικαίου, που συνιστά και το νομικό χαρακτηρισμό της ατομικής περίπτωσης. Αντίστοιχα, ανεπάρκεια αιτιολογίας υπάρχει όταν από την απόφαση δεν προκύπτουν σαφώς τα περιστατικά που, είτε είναι κατά νόμο αναγκαία για τη στοιχειοθέτηση, στη συγκεκριμένη περίπτωση, της διάταξης ουσιαστικού δικαίου που εφαρμόστηκε, είτε αποκλείουν την εφαρμογή του, όχι δε και όταν υφίστανται ελλείψεις στην ανάλυση, στάθμιση και γενικώς στην εκτίμηση των αποδείξεων, εφόσον το πόρισμα από την εκτίμηση αυτή εκτίθεται με σαφήνεια και πληρότητα (ΟλΑΠ 15/2006). Ελλείψεις δε αναγόμενες μόνο στην ανάλυση και στάθμιση των αποδεικτικών μέσων και γενικότερα ως προς την αιτιολόγηση του αποδεικτικού πορίσματος, αν αυτό διατυπώνεται σαφώς, δεν συνιστούν ανεπαρκείς αιτιολογίες (ΟλΑΠ 861/1984). Δηλαδή, δεν υπάρχει ανεπάρκεια αιτιολογίας, όταν η απόφαση περιέχει συνοπτική, αλλά πλήρη αιτιολογία, αφού αναγκαίο να εκτίθεται σαφώς στην απόφαση είναι μόνο το τι αποδείχθηκε ή δεν αποδείχθηκε και όχι ο λόγος για τον οποίο αποδείχθηκε ή δεν αποδείχθηκε (ΑΠ74/2016).

Στην προκειμένη περίπτωση, το Μονομελές Πρωτοδικείο ………, που δίκασε ως Εφετείο την από ……. έφεση του εναγομένου και ήδη αναιρεσείοντος κατά της ……. οριστικής απόφασης του Ειρηνοδικείου ………, δέχθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση, κατά το ενδιαφέρον την αναιρετική διαδικασία μέρος, τα ακόλουθα: «Ο εναγόμενος και νυν εκκαλών (ήδη αναιρεσείων) ως τοπικός οργανισμός εγγείων βελτιώσεων διέπεται από τις διατάξεις του ν.δ. 3881/1958 «Περί έργων εγγείων βελτιώσεων» και έχει σκοπό την έγγειο βελτίωση των αγροκτημάτων των μελών του που βρίσκονται στην περιοχή της δικαιοδοσίας του που είναι, σύμφωνα με το άρθρο 3 του καταστατικού του έτι ισχύοντος..., έκταση 290.100 στρεμμάτων. Οι ενάγοντες (ήδη αναιρεσίβλητοι) τυγχάνουν αγρότες- καλλιεργητές αγρών, ευρισκόμενων στην κτηματική θέση «………..» της κτηματικής περιφέρειας …………. του ομώνυμου Δημοτικού Διαμερίσματος, της Δ.Ε. ……… του Δήμου ……….. και του Υποθηκοφυλακείου ……….. Συγκεκριμένα, ο πρώτος ενάγων είναι μισθωτής ενός αγρού εμβαδού ……..στρεμμάτων, ο δεύτερος ενάγων είναι κύριος τριών ιδιόκτητων τεμαχίων, εμβαδού …… και …….. στρεμμάτων, αντίστοιχα, που αποτελούν στην πραγματικότητα έναν ενιαίο καλλιεργούμενο αγρό συνολικού εμβαδού ……… στρεμμάτων. Η τρίτη ενάγουσα είναι κυρία ενός αγρού εμβαδού ……. στρεμμάτων και η τέταρτη ενάγουσα είναι μισθώτρια ενός αγρού ….. στρεμμάτων. Σε κοντινή απόσταση από τους ανωτέρω αγρούς διέρχεται ο ανατολικός αγωγός του φράγματος ………, παράλληλα με την επαρχιακή οδό ………... Τις πρώτες πρωινές ώρες της ……… τμήμα του κεντρικού δικτύου άρδευσης, ήτοι του ανωτέρω αγωγού, μέσω του ,οποίου μεταφέρεται νερό από το φράγμα ……. προς τη ζώνη άρδευσης των ………, όπου βρίσκονται οι καλλιεργούμενοι υπό των εναγόντων αγροί, έσπασε, προκληθέντος ρήγματος, με αποτέλεσμα για περί τις τέσσερις ώρες από τη θραύση του ανωτέρω αγωγού να διαρρεύσει από το ρήγμα μεγάλος όγκος νερού και μάζες με φερτές ύλες (χώματα και πέτρες). Η γειτνίαση των αγρών των εναγόντων με το διανοιχθέν ρήγμα είχε ως αποτέλεσμα να κατακλυστούν από τα διαρρεύσαντα ύδατα και τις μεταφερθείσες μάζες υλικών. Το προκληθέν ρήγμα στον ανωτέρω αγωγό οφείλεται σε ελλιπή και κακή συντήρηση αυτού, η οποία πρέπει να αποδοθεί σε αμέλεια του εναγόμενου οργανισμού. Ο τελευταίος ισχυρίζεται με την υπό κρίση έφεσή του ότι δεν είναι αρμόδιος για την περιοχή που βρίσκονται τα ανωτέρω ακίνητα που καλλιεργούσαν οι ενάγοντες, υπεύθυνος δε ήταν σε κάθε περίπτωση ο …………….., ήτοι ο …………….. Ο ισχυρισμός, ωστόσο, αυτός δεν αποδείχθηκε εν προκειμένω. Συγκεκριμένα, δυνάμει του από ………….. πρωτοκόλλου διοικητικής παραλαβής για χρήση των παραπάνω έργων ο εναγόμενος και νυν εκκαλών ……………. παρέλαβε, μεταξύ άλλων, το αναφερόμενο υπό Ε «Κατασκευή δικτύων άρδευσης από το ………….. (Φάση Α'), αναδόχου …………..», έργο, στο οποίο περιλαμβάνεται η κατασκευή πλήρους αρδευτικού δικτύου 13.000 στρεμμάτων στην αρδευτική ζώνη ………., η κατασκευή - τοποθέτηση χαλύβδινου αγωγού στην αρδευτική ζώνη ………..μήκους 6.416 μέτρων με τα εξαρτήματά του (εκκενωτήρια, εξαεριστικά, φρεάτια, βάνες), η κατασκευή - τοποθέτηση χαλύβδινου αγωγού στην αρδευτική ζώνη ………. μήκους 4.296 μέτρων με τα εξαρτήματα του (εκκενωτήρια, εξαεριστικά, φρεάτια, βάνες), η κατασκευή- τοποθέτηση χαλύβδινου αγωγού από το έργο υδροληψίας (έργο 1) μέχρι τη θέση «……….» του Νομού ……….(ανατολικός αγωγός) μήκους 15,5 χιλιομέτρων με τα εξαρτήματα του (εκκενωτήρια, εξαεριστικά, φρεάτια, βάνες) εφοδιασμένο με οκτώ εκφορτίσεις και εγκατάσταση συστήματος καθοδικής προστασίας χαλύβδινων αγωγών. Προσωρινός φορέας του ανωτέρω έργου ορίστηκε μετά το ανωτέρω πρωτόκολλο διοικητικής παραλαβής ο εναγόμενος και νυν εκκαλών....Εξάλλου, για τη σωστή και ασφαλή λειτουργία των εγκαταστάσεων έχει εγκριθεί για λογαριασμό του εκκαλούντος πίστωση 50.000 ευρώ, δυνάμει της υπ' αριθμ. πρωτ. οικ. ……………… απόφασης της Ειδικής Υπηρεσίας Δημοσίων Έργων Οδικών Σηράγγων & Υπόγειων Έργων της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, 1 Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων,... Γίνεται μνεία ότι οι εφεσίβλητοι υπέβαλαν προς την ανωτέρω υπηρεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων την από …………. αίτησή τους..., η δε Ειδική Υπηρεσία Δημοσίων Έργων Οδικών Σηράγγων & Υπόγειων Έργων της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων απάντησε στην αίτηση αυτή με το υπ' αριθμ. πρωτ. …………………. έγγραφο της..., με το οποίο δήλωσε ότι υπεύθυνος για τη λειτουργία και συντήρηση του ανατολικού αγωγού είναι ο εκκαλών …………., ο οποίος και παρέλαβε τον αγωγό δυνάμει του προαναφερθέντος από ……….. πρωτοκόλλου. Από τα ανωτέρω έγγραφα αποδεικνύεται πέραν πάσης αμφιβολίας ότι υπεύθυνος για τη συντήρηση και την εν γένει καλή λειτουργία του ανατολικού αγωγού ήταν και είναι ο εκκαλών …………., σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.δ. 3881/1958 «περί έργων εγγείων βελτιώσεων». Ειδικότερα, ο εναγόμενος και νυν εκκαλών έχει μεταξύ άλλων την ευθύνη για την εύρυθμη λειτουργία, την επίβλεψη και συντήρηση τόσο του κεντρικού αρδευτικού αγωγού του φράγματος ……….., όσο και του αρδευτικού δικτύου που αφορά τις δεύτερη, τρίτη, τέταρτη και έβδομη ζώνες ………... και χρησιμοποιείται για την άρδευση των γεωργικών εκτάσεων της περιοχής, όσο και των μικρότερων αρδευτικών αγωγών με τους οποίους διακλαδώνεται κάθετα αυτός ανά μερικά μέτρα, προκειμένου να καλύπτονται οι ανάγκες άρδευσης και των πιο απομακρυσμένων κτημάτων... Η οριστική παραλαβή του έργου έχει λάβει χώρα στις …………, πλην, και πριν από το αυτό χρονικό σημείο υπεύθυνος της λειτουργίας και της συντήρησης του αγωγού ήταν ο εκκαλών... Ως εκ τούτου, λόγω της πλημμελούς συντήρησης του ανατολικού αγωγού, η οποία οφείλεται σε μη έλεγχο της ροής των υδάτων από τους προστηθέντες υπαλλήλους του, τη γεωπόνο ……………, τον εργοδηγό - τεχνολόγο πολιτικό μηχανικό ……….. και τον τεχνολόγο ηλεκτρολόγο μηχανικό Α.Σ. ΠΑΙ.Τ.Ε. ………….., οι οποίοι ήταν επιφορτισμένοι με τη συντήρηση του έργου..., ο ανωτέρω αγωγός παρουσίασε ρήγμα στις ………….. και τις πρώτες πρωινές ώρες. Από τη διαρροή ύδατος και άλλων μαζών (χώματα και πέτρες) στις παρακείμενες ιδιοκτησίες, πλημμύρισαν τα ακίνητα που καλλιεργούσαν οι ενάγοντες - εφεσίβλητοι. ...Συγκεκριμένα, το αγροτεμάχιο που είχε μισθωμένο ο πρώτος ενάγων,..., το οποίο είχε έκταση 50 στρέμματα είχε σπαρθεί με βαμβάκι στις ……….., ήτοι έντεκα ημέρες πριν από τη θραύση του αγωγού, και είχε ποτιστεί και βρισκόταν στο στάδιο του φυτρώματος. Λόγω του διανοιγέντος ρήγματος, το οποίο εντοπίζεται στο ακίνητο που καλλιεργούσε ο ……………, ο οποίος δεν είναι διάδικος στην παρούσα δίκη, ανοίχθηκε μία τρύπα στο έδαφος με τη μορφή κρατήρα, βάθους 2X3 μέτρα περίπου. Αποτέλεσμα της διαρροής ήταν η ολοσχερής καταστροφή της καλλιέργειας των εναγόντων. Ειδικότερα, ο πρώτος ενάγων προχώρησε σε επανασπορά του αγρού στις …………….., αφού πρώτα απομάκρυνε τα φερτά υλικά. Ο πρώτος ενάγων δαπάνησε., συνολικώς τρεις χιλιάδες εννιακόσια εβδομήντα πέντε (3.975,00) ευρώ... Τέλος, ο πρώτος ενάγων υπέστη και ηθική βλάβη λόγω της ανωτέρω αδικοπραξίας, που συνίσταται στην ταλαιπωρία και στενοχώρια που βίωσε με την καταστροφή της παραγωγής του και τον καθαρισμό κι επανασπορά του αγρού που καλλιεργούσε. Ενόψει των εκτεθέντων περιστατικών, του είδους, της βαρύτητας και των συνθηκών τέλεσης της αδικοπραξίας, της υπαιτιότητας του εναγομένου - εκκαλούντος (αμέλεια) και του είδους της προσβολής, της κοινωνικής δε και οικονομικής κατάστασης του πρώτου ενάγοντος, το Δικαστήριο κρίνει ότι το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που υπέστη ο πρώτος ενάγων ανέρχεται στο ποσό των τριακοσίων (300,00) ευρώ...Περαιτέρω, ως προς τον ενιαίο αγρό έκτασης 58,6 στρεμμάτων που καλλιεργούσε ο δεύτερος ενάγων, η παραγωγή αυτού σε βαμβάκι καταστράφηκε στα 40 από τα συνολικά 58,6 στρέμματα ολοσχερώς από τη σε βάρος του τελεσθείσα αδικοπραξία. Ο δεύτερος ενάγων προχώρησε σε επανασπορά του αγρού στις ……………., αφού πρώτα απομάκρυνε τα φερτά υλικά. Ο δεύτερος ενάγων δαπάνησε, συνολικώς τρεις χιλιάδες (3.000,00) ευρώ... Τέλος, ο δεύτερος ενάγων υπέστη και ηθική βλάβη λόγω της ανωτέρω αδικοπραξίας, που συνίσταται στην ταλαιπωρία και στενοχώρια που βίωσε με την καταστροφή της παραγωγής του και τον καθαρισμό και επανασπορά του αγρού που καλλιεργούσε. Ενόψει των εκτεθέντων περιστατικών, του είδους, της βαρύτητας και των συνθηκών τέλεσης της αδικοπραξίας, της υπαιτιότητας του εναγομένου - εκκαλούντος (αμέλεια) και του είδους της προσβολής, της κοινωνικής δε και οικονομικής κατάστασης του δευτέρου ενάγοντος, το Δικαστήριο κρίνει ότι το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που υπέστη ο δεύτερος ενάγων ανέρχεται στο ποσό των διακοσίων πενήντα (250,00) ευρώ. ...Επιπλέον, ως προς τον αγρό έκτασης 14,1 στρεμμάτων που καλλιεργούσε η τρίτη ενάγουσα, η παραγωγή αυτού σε βαμβάκι καταστράφηκε ολοσχερώς από τη σε βάρος της τελεσθείσα αδικοπραξία. Η τρίτη ενάγουσα προχώρησε σε επανασπορά του αγρού στις ………., αφού πρώτα απομάκρυνε τα φερτά υλικά. Η τρίτη ενάγουσα δαπάνησε....συνολικώς χίλια εκατόν είκοσι ένα (1.121,00) ευρώ…Τέλος, η τρίτη ενάγουσα υπέστη και ηθική βλάβη λόγω της ανωτέρω αδικοπραξίας, που συνίσταται στην ταλαιπωρία και στενοχώρια που βίωσε με την καταστροφή της παραγωγής της και τον καθαρισμό και επανασπορά του αγρού που καλλιεργούσε. Ενόψει των εκτεθέντων περιστατικών, του είδους, της βαρύτητας και των συνθηκών τέλεσης της αδικοπραξίας, της υπαιτιότητας του εναγομένου - εκκαλούντος (αμέλεια) και του είδους της προσβολής, της κοινωνικής δε και οικονομικής κατάστασης της τρίτης ενάγουσας, το Δικαστήριο κρίνει ότι το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που υπέστη η τρίτη ενάγουσα ανέρχεται στο ποσό των εκατόν πενήντα (150,00) ευρώ.... Τέλος, ως προς τον αγρό έκτασης 20 στρεμμάτων που καλλιεργούσε η τέταρτη ενάγουσα, η παραγωγή αυτού σε βαμβάκι καταστράφηκε ολοσχερώς από τη σε βάρος της τελεσθείσα αδικοπραξία. Η τέταρτη ενάγουσα προχώρησε σε επανασπορά του αγρού στις ……, αφού πρώτα απομάκρυνε τα φερτά υλικά. Η τέταρτη ενάγουσα δαπάνησε... συνολικώς χίλια πεντακόσια (1.500,00) ευρώ.... Τέλος, η τέταρτη ενάγουσα υπέστη και ηθική βλάβη λόγω της ανωτέρω αδικοπραξίας, που συνίσταται στην ταλαιπωρία και στενοχώρια που βίωσε με την καταστροφή της παραγωγής της και τον καθαρισμό και επανασπορά του αγρού που καλλιεργούσε. Ενόψει των εκτεθέντων περιστατικών, του είδους, της βαρύτητας και των συνθηκών τέλεσης της αδικοπραξίας, της υπαιτιότητας του εναγόμενου - εκκαλούντος (αμέλεια) και του είδους της προσβολής, της κοινωνικής δε και οικονομικής κατάστασης της τέταρτης ενάγουσας, το Δικαστήριο κρίνει ότι το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που υπέστη η τέταρτη ενάγουσα ανέρχεται στο ποσό των εκατόν ογδόντα (180,00) ευρώ.». Με βάση τις ανωτέρω παραδοχές, το Μονομελές Πρωτοδικείο, ακολούθως, αφού δέχθηκε την ανωτέρω έφεση του αναίρεσείοντος και εξαφάνισε την ερήμην αυτού εκδοθείσα απόφαση του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου, έκανε κατά ένα μέρος δεκτή την από ………. αγωγή των αναιρεσιβλήτων και υποχρέωσε τον αναιρεσείοντα να καταβάλει σε καθένα από τους πρώτο, δεύτερο, τρίτη και τέταρτη αυτών, τα ποσά των 4.275,3.250,1.170 και 1.680 ευρώ, αντίστοιχα, με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής τους. Ο αναιρεσείων, με τον έβδομο λόγο της κρινόμενης αίτησης (με τον αριθμό 1), από το άρθρο 560αριθμ. 1 ΚΠολΔ, μέμφεται το Πρωτοδικείο, ότι δεχόμενο την παθητική του νομιμοποίηση, με την έννοια ότι αυτός ήταν ο φορέας που είχε υποχρέωση να συντηρεί τον αγωγό στον οποίο παρουσιάστηκε το ρήγμα, εφάρμοσε εσφαλμένα τις διατάξεις των άρθρων 5παρ.1 και 4 και 6παρ.1 περ.3α του ν.δ/τος 3881/1958. Η εσφαλμένη εφαρμογή αυτών, έγκειται κατά τον αναιρεσείοντα, στο ότι, καίτοι, σύμφωνα με τις προαναφερθείσες διατάξεις, τα έργα εγγείων βελτιώσεων, ήτοι τα πάσης φύσης και κατηγορίας έργα που αποσκοπούν κυρίως στην ανάπτυξη και διατήρηση των υδατινών και εδαφικών γεωργικών πόρων της Χώρας ταξινομούνται σε τρεις τάξεις, με απόφαση του Υπουργού Γεωργίας από τις οποίες στην Α’ τάξη χαρακτηρίζονται τα κύρια έργα γενικού ενδιαφέροντος που αφορούν στη ριζική βελτίωση των συνθηκών εκμετάλλευσης εκτεταμένων περιοχών, τα οποία εκτελούνται από το Κράτος που έχει τη διοίκηση, τη συντήρηση και τη λειτουργία τους και το οποίο μπορεί να τα μεταβιβάσει στους Γενικούς Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων μετά από απόφαση του ή των αρμοδίων Υπουργών και στην προκειμένη περίπτωση το επίδικο αρδευτικό έργο του φράγματος ………., που είναι Α’ τάξης, ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο, που δεν του το μεταβίβασε με απόφαση αρμοδίου Υπουργού. Ο ανωτέρω λόγος είναι αβάσιμος, ως στηριζόμενος σε εσφαλμένη προϋπόθεση, εφόσον, αφενός μεν δεν υφίσταται παραδοχή στην προσβαλλόμενη περί της μεταβίβασης του ανωτέρω φράγματος …………, αλλά του ανατολικού αγωγού αυτού, ούτε, σε κάθε περίπτωση και της Τάξης στην οποία έχει αυτό (το φράγμα) καταταγεί, ώστε να απαιτείται η προηγούμενη έκδοση ΚΥΑ, αφετέρου δε, διότι η σχετική παθητική νομιμοποίηση του αναίρεσείοντος θεμελιώνεται, κατά την αναιρετικώς ανέλεγκτη παραδοχή του δικαστηρίου της ουσίας, στην εκ μέρους του παραλαβή του συγκεκριμένου ανατολικού αγωγού για χρήση, από …….. και τον ορισμό του ως προσωρινού φορέα αυτού, αλλά και την εκ μέρους του ανάληψη της υποχρέωσης λειτουργίας και σωστής και ασφαλούς συντήρησής του με την έγκριση για λογαριασμό του σχετικής πίστωσης με απόφαση της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, την οποία (όπως ευθέως συνάγεται από την προσβαλλόμενη απόφαση) αποδέχθηκε. Η περιλαμβανόμενη στον ίδιο αναιρετικό λόγο αιτίαση, εσφαλμένης εφαρμογής των προαναφερθεισών διατάξεων, διότι όπως προκύπτει από το περιεχόμενο αφενός μεν του από ………. πρωτοκόλλου διοικητικής παραλαβής του αγωγού, αφετέρου δε του από ……….. πρωτοκόλλου οριστικής παραλαβής αυτού, με το πρώτο του μεταβιβάστηκε μόνο η χρήση και λειτουργία αυτού και όχι η ευθύνη συντήρησής του, ενώ με το δεύτερο παραλήφθηκε από το Ελληνικό Δημόσιο, είναι απαράδεκτη, αφού με την κατ' επίφαση επίκληση αναιρετικής από το άρθρο 560αριθμ.1 ΚΠολΔ πλημμέλειας, ο αναιρεσείων πλήττει την επί της ουσίας εκτίμηση των αποδεικτικών μέσων. Με τον έβδομο (με αριθμό 2 αναιρετικό λόγο) ο αναιρεσείων, κατ' επίκληση πλημμέλειας από το άρθρο 560αριθ ΚΠολΔ, μέμφεται το Πρωτοδικείο, ότι με την παραδοχή του για ευθύνη του προς αποζημίωση των ζημιωθέντων ακινήτων των αναιρεσιβλήτων ευρισκομένων στο Δήμο Δομοκού      Φθιώτιδος εφάρμοσε εσφαλμένα τις διατάξεις του άρθρου 13 παρ.1 του ν.δ/τος 3881/1958, του άρθρου 3 παρ.1 του β.δ/τος της 16-8/2-9-1959 σε συνδυασμό με τα άρθρα 3,6και 10 του έχοντος ισχύ νόμου, συνταγέντος το έτος 1980 καταστατικού του, σύμφωνα με το οποίο η αρμοδιότητά του αντιστοιχεί σε 290.000 στρέμματα, αποκλειστικά εντός του Δήμου ……... Με την επισήμανση, ότι το καταστατικό του αναιρεσείοντος έχει ισχύ συμβατικού κειμένου και όχι νόμου, (όπως ισχύει για τους Γενικούς Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων), ο ανωτέρω λόγος είναι αβάσιμος, εφόσον, εκτός του ότι δεν υφίσταται παραδοχή στην προσβαλλόμενη απόφαση σύμφωνα με την οποία η αρμοδιότητα του αναιρεσείοντος περιορίζεται μόνο στο Δήμο ……, η ευθύνη του αναιρεσείοντος για αποζημίωση των αναιρεσιβλήτων σύμφωνα με τις παραδοχές της προσβαλλόμενης, ανακύπτει από την ανάληψη της υποχρέωσης συντήρησης και σωστής λειτουργίας του ανατολικού αγωγού του φράγματος στον οποίο προκλήθηκε το ρήγμα, θα ήταν δε αντιφατική τυχόν παραδοχή, ότι παρά την ανωτέρω υποχρέωση του αναιρεσείοντος συντήρησης του αγωγού, η παράλειψη της οποίας, προκάλεσε το ζημιογόνο για τις περιουσίες των αναιρεσιβλήτων γεγονός, να μην υποχρεούται σε αποζημίωση αυτών, επειδή τα βλαβέντα ακίνητά τους βρίσκονται εκτός των ορίων αρμοδιότητάς τους. Περαιτέρω, έτσι που έκρινε και με αυτά που δέχθηκε το δικαστήριο της ουσίας, ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε τις ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των άρθρων 914 και 330ΑΚ. Ειδικότερα, η παραδοχή του ότι η πλημμελής συντήρηση του ανατολικού αγωγοί και συγκεκριμένα ο μη έλεγχος της ροής των υδάτων επ' αυτού οφειλόταν σε αμέλεια των προστηθέντων και επιφορτισμένων με τη συντήρηση αυτού τριών υπαλλήλων του με τις ειδικότητες του γεωπόνου, τεχνολόγου πολιτικού μηχανικού και τεχνολόγου ηλεκτρολόγου μηχανικού, όπως ανελέγκτως δέχθηκε το Πρωτοδικείο αποτελούσε, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, πρόσφορη αιτία για την πρόκληση του ρήγματος και την συνεπεία αυτού ζημία στα ακίνητα των αναιρεσιβλήτων. Ως παράνομη και υπαίτια δε συμπεριφορά των προστηθέντων υπαλλήλων του έχοντος την ευθύνη της συντήρησης του έργου αναιρεσείοντος, είναι σαφές, ότι η προσβαλλόμενη απόφαση θεωρεί την από αμέλεια αυτών μη λήψη των επιβαλλόμενων από τη καλή συναλλακτική πίστη σε κάθε μέσο συνετό επαγγελματία του είδους τους, των απαραίτητων μέτρων, που θα μπορούσαν να ελέγξουν τη ροή των υδάτων και να αποτρέψουν το ρήγμα του αγωγού. Επομένως, όσα περί του αντιθέτου υποστηρίζει ο αναιρεσείων με τους δεύτερο και πέμπτο από το άρθρο 560αριθμ.1 ΚΠολΔ, αναιρετικούς λόγους, για εσφαλμένη εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων λόγω μη αναφοράς της διάταξης νόμου ή της σύμβασης με τους ζημιωθέντες ή της προηγούμενης επικίνδυνης συμπεριφοράς ή του περιεχομένου των επιτασσόμενων πράξεων από τον παραλαβόντα διοικητικά το έργο, του περιεχομένου του καθήκοντος επιμελείας σχετικά με τη συντήρηση του χαλύβδινου κεντρικού αγωγού άρδευσης και ποιές συγκεκριμένες ενέργειες έπρεπε να τηρήσει ο μέσος συνετός κοινωνός για την καλή συντήρηση του επίδικου αγωγού, είναι αβάσιμα.

Το αποδεικτικό πόρισμα εξάλλου, της προσβαλλόμενης απόφασης σε σχέση με την από παράνομη και υπαίτια συμπεριφορά των προστηθέντων υπαλλήλων του αναιρεσείοντος πρόκληση του ρήγματος στο αγωγό, έχει νόμιμη βάση, και δη την απαιτούμενη αιτιολογία γιατί αναφέρονται σε αυτό με επάρκεια, σαφήνεια, χωρίς ενδοιαστικές κρίσεις και χωρίς ανάγκη παράθεσης άλλων αιτιολογιών, τα πραγματικά εκείνα γεγονότα, που καθιστούν εφικτό τον αναιρετικό έλεγχο της ορθής ή μη εφαρμογής των ανωτέρω διατάξεων. Ο αναιρεσείων, με τους πρώτο, τρίτο και τέταρτο (υπό στοιχείο I) αναιρετικούς λόγους, από το άρθρο 560αριθμ.6ΚΠολΔ, μέμφεται την προσβαλλόμενη απόφαση, ότι: 1) η παραδοχή πως, το προκληθέν στον αγωγό ρήγμα οφείλεται σε ελλιπή και κακή συντήρηση, οφειλόμενη σε αμέλεια του εναγομένου αντιφάσκει με αυτή ότι, ο αγωγός παρουσίασε ρήγμα λόγω της πλημμελούς συντήρησης του ανατολικού αγωγούς η οποία οφείλεται σε μη έλεγχο της ροής των υδάτων από τους προστηθέντες υπαλλήλους τους, άλλως οι εν λόγω παραδοχές είναι ασαφείς και ανεπαρκείς, διότι ο έλεγχος της ροής των υδάτων αφορά το ύδωρ, ενώ η συντήρηση του αγωγού συνέχεται με πράξεις ελέγχου της τεχνικής εγκατάστασης αυτού (πρώτος λόγος), 2)έχει ανεπαρκείς αιτιολογίες, εφόσον δεν εκθέτει ποια είναι τοπικά, χρονικά υπό ποιες περιστάσεις εκδηλώθηκε η πράξη/παράλειψη των προστηθέντων υπαλλήλων της που προκάλεσε τον μη έλεγχο της ροής των υδάτων, τι αφορά ο έλεγχος αυτός, ούτε περιστατικά από τα οποία να προκύπτει η δυνατότητα πρόβλεψης από τους τελευταίους του παράνομου αποτελέσματος, δεν εκθέτει πόση ήταν η κανονική ροή και πόση κατά τη στιγμή της ρήξης του αγωγού, ούτε το συγκεκριμένο σημείο του ρήγματος (τρίτος λόγος) και 3) η παραδοχή του περί μη ελέγχου της ροής των υδάτων του αγωγού είναι αντιφατική ,άλλως ασαφής και ανεπαρκής λόγω της ταυτόχρονης παραδοχής της προσβαλλόμενης ότι ο παραληφθείς από τον αναιρεσείοντα αγωγό έφερε εκκενωτήρια, εξαεριστικά, φρεάτια και βάνες ,ήταν εφοδιασμένος με οκτώ εκφορτίσεις και είχε εγκατάσταση συστήματος καθοδικής προστασίας χαλύβδινων αγωγών, ενώ δεν διαλαμβάνει παραδοχές σε σχέση με τη μη λειτουργία των άνω συστημάτων, ούτε για το μέρος που ήσαν αυτά εγκατεστημένα σε σχέση με το συγκεκριμένο σημείο του ρήγματος (τέταρτος λόγος). Ο πρώτος αναιρετικός λόγος είναι αβάσιμος, εφόσον είναι σαφές, μη αντιφατικό και επαρκώς αιτιολογημένο το αποδεικτικό πόρισμα του δικαστηρίου της ουσίας, ότι η αναφερόμενη ως πλημμελής συντήρηση του ανατολικού αγωγού εκ μέρους των προστηθέντων υπαλλήλων του υπόχρεου προς τούτο αναιρεσείοντος, έγκειται στον μη έλεγχο από αυτούς της ροής των υδάτων, συνεπεία του οποίου προκλήθηκε το ρήγμα αυτού. Επίσης αβάσιμος είναι και ο τέταρτος αναιρετικός λόγος, εφόσον η αναφορά στην προσβαλλόμενη απόφαση των ανωτέρω συστημάτων ως τμημάτων του παραληφθέντος από τον αναιρεσείοντα ανατολικού αγωγού, δεν καθιστά αντιφατική, ούτε ανεπαρκούς ή ασαφώς αιτιολογημένη την παραδοχή της περί μη ελέγχου της ροής των υδάτων του αγωγού στο σημείο του ρήγματος. Ο τρίτος αναιρετικός λόγος είναι απαράδεκτος, εφόσον οι επικαλούμενες με αυτόν ελλείψεις αναφέρονται στην ανάλυση και αιτιολόγηση του συναχθέντος αποδεικτικού πορίσματος και δεν ιδρύουν τον αναιρετικό από το άρθρο 560αριθμ.6ΚΠολΔ λόγο, εφόσον το πόρισμα για την από αμέλεια των προστηθέντων υπαλλήλων του αναιρεσείοντος πρόκληση ρήγματος στον αγωγό είναι σαφές. Περαιτέρω, οι τέταρτος (υπό στοιχείο ΙΙ) και έκτος αναιρετικοί λόγοι, από το άρθρο 560αριθμ.6ΚΠολΔ,με τους οποίους ο αναιρεσείων μέμφεται την προσβαλλόμενη απόφαση για ανεπαρκή και ασαφή σε σχέση με την υποτιθέμενη παραδοχή της ότι το ρήγμα οφείλεται σε πλημμελή ή κακή συντήρηση και όχι σε μη έλεγχο της ροής των υδάτων, είναι αβάσιμοι, ως στηριζόμενοι σε εσφαλμένη προϋπόθεση, αφού, κατά τα ήδη προεκτεθέντα, η παραδοχή του δικαστηρίου της ουσίας περί πλημμελούς συντήρησης του ανατολικού αγωγού, εντοπίζεται στην έλλειψη ελέγχου της ροής των υδάτων δια μέσου αυτού.

Ο αναιρετικός λόγος του άρθρου 560αριθμ.5, ταυτόσημος με αυτόν του άρθρου 559αριθμ.8ΚΠολΔ για λήψη ή μη υπόψη προταθέντος και έχοντος ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης πράγματος, προϋποθέτει πράγμα παραδεκτώς προταθέν, αφού διαφορετικά το δικαστήριο της ουσίας δεν επιτρέπεται να το λάβει υπόψη. «Πράγματα» δε, θεωρούνται οι αυτοτελείς ισχυρισμοί των διαδίκων, που συγκροτούν την ιστορική βάση και επομένως θεμελιώνουν το αίτημα της αγωγής, ανταγωγής, ένστασης ή αντέστασης ουσιαστικού ή δικονομικού δικαιώματος καθώς και οι κύριοι ή πρόσθετοι λόγοι έφεσης που αφορούν αυτοτελείς πραγματικούς ισχυρισμούς και όχι οι ισχυρισμοί που αποτελούν άρνηση της αγωγής ή μη έχοντα αυτοτέλεια επιχειρήματα νομικά ή πραγματικά, τα οποία αντλούνται από το νόμο ή την εκτίμηση των αποδείξεων (Ολ.ΑΠ3/1997,ΑΠ851/2015). Εξάλλου, ο σχετικός λόγος δεν ιδρύεται αν το δικαστήριο που δίκασε, έλαβε υπόψη τον ισχυρισμό και τον απέρριψε για οποιονδήποτε λόγο, τυπικό ή ουσιαστικό (ΑΠ250/2014.141 8/2013),γεγονός που συμβαίνει και όταν η απόφαση περιέχει παραδοχές αντίθετες με τον ισχυρισμό (Ολ.ΑΠ 11/1996). Περαιτέρω, για την, αποτελούσα διαδικαστική προϋπόθεση και ερευνώμενη αυτεπαγγέλτως, νομιμοποίηση προς διεξαγωγή συγκεκριμένης δίκης, κατ’ αρχήν αρκεί ο ισχυρισμός του ενάγοντος ότι αυτός και ο εναγόμενος είναι τα υποκείμενα της επίδικης έννομης σχέσης. Συνεπώς, η εκ μέρους του εναγομένου αμφισβήτηση των πραγματικών περιστατικών που επικαλείται ο ενάγων προς θεμελίωση του ισχυρισμού του αυτού, συνιστά όχι ένσταση έλλειψης νομιμοποίησης, αλλά άρνηση της βάσης της αγωγής και ως εκ τούτου δεν αποτελεί "πράγμα" που έχει ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης κατά την έννοια της διάταξης του προαναφερόμενου άρθρου (ΑΠ893/2018, 614/2016, ΑΠ 410/2016).Στην προκειμένη περίπτωση, ο αναιρεσείων, με τον όγδοο λόγο της κρινόμενης αίτησης, κατ' επίκληση πλημμέλειας από το άρθρο 560αριθμ.5ΚΠολΔ, μέμφεται την προσβαλλόμενη απόφαση, ότι δεν έλαβε υπόψη τον προβληθέντα με σχετικό λόγο έφεσης ισχυρισμό του περί έλλειψης παθητικής του νομιμοποίησης λόγω μη νομότυπης μεταβίβασης οιασδήποτε εξουσίας για τη συντήρηση του επίμαχου αγωγού και λόγω περιορισμού της ευθύνης του μόνον στο Νομό ……….. Ο λόγος είναι προεχόντως απαράδεκτος, εφόσον ο ισχυρισμός αυτός αποτελεί άρνηση και συνεπώς δεν είναι «πράγμα» με την προαναφερθείσα έννοια. Σε κάθε περίπτωση, είναι και αβάσιμος, εφόσον, όπως προκύπτει από το προεκτεθέν περιεχόμενο της απόφασης, λήφθηκε υπόψη και απορρίφθηκε.

Κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση αναίρεσης, να διαταχθεί η εισαγωγή του κατατεθέντος από τον αναιρεσείοντα παράβολου στο Δημόσιο Ταμείο(αρθρ.495παρ.3ΚΠολΔ) και να καταδικαστεί ο τελευταίος, λόγω της ήττας του, στα δικαστικά έξοδα των αναιρεσίβλητων (αρθρ.176,183ΚΠολΔ)κατά τα οριζόμενα στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

          Απορρίπτει την από 21 Μαίου 2018 αίτηση του Τοπικού Οργανισμού  Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ)  ………..για αναίρεση της …….απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου ……..

          Διατάσσει την εισαγωγική του κατατεθέντος παραβόλου στο Δημόσιο Ταμείο.

          Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα των αναιρεσιβλήτων, τα οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων (2.700) ευρώ.

ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις ……

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις ………….

 

Copyright Βρόντος Ανδρέας © 2013